Rys historyczny
Pisana w getcie łódzkim Encyklopedia to przedsięwzięcie z wielu powodów wyjątkowe. Pracujący w Wydziale Archiwum dziennikarze, naukowcy i pisarze podjęli się opisania rzeczywistości getta w formie encyklopedycznych haseł wybierając najistotniejsze ich zdaniem wydarzenia, zjawiska, instytucje i osoby. Zadania podjęli się dosyć późno, bo jesienią 1943 r., gdy losy wojny już były przesądzone, a kilkadziesiąt tysięcy uwięzionych w getcie żyła nadzieją końca koszmaru.
Cel, jaki postawili sobie „encyklopedyści” sformułowano jasno: „W późniejszej epoce, kiedy będą prowadzone badania nad gettem, taki zbiór, taka encyklopedia, będzie mogła dostarczyć informacji tam, gdzie nie wystarczy sam opis warunków”.
Likwidacja getta w sierpniu 1944 r. przerwała pracę nad encyklopedią, a Zagładę przeżył zaledwie jeden z dziesięciu pracujących nad tym projektem.
W getcie udało się opracować ponad 378 haseł z planowanych co najmniej 1347. Wydano je 10 lat temu w publikacji pt. „Encyklopedia getta. Niedokończony projekt archiwistów z getta łódzkiego”.
O projekcie
Rosnąca wiedza na temat dziejów getta i coraz szersza dostępność materiałów archiwalnych stały się impulsem dla współczesnych badaczy, by opracować pozostałe, nieopracowane hasła i dokończyć dzieła encyklopedystów z łódzkiej „dzielnicy zamkniętej”.
Za realizację zadania odpowiedzialny był kilkuosobowy interdyscyplinarny zespół badaczy skupionych w Centrum Badań Żydowskich im. Filipa Friedmana, który przez ponad sześć lat pracował tworząc „Leksykon getta łódzkiego”. Poza hasłami zaplanowanymi jeszcze w getcie przygotowano szereg nowych, ukazujących getto z nieznanej strony, odkrywających losy wielu zapomnianych osób. Leksykon jest pierwszym tak kompleksowym zbiorem wiedzy na temat getta łódzkiego.
Jednym z efektów prac nad projektem jest portal internetowy leksykongetta.pl który zostanie zaprezentowany podczas spotkania w dniu 24 kwietnia 2025 r. w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie zaangażowani w projekt pracownicy Centrum Badań Żydowskich im. Filipa Friedmana opowiedzą o wyzwaniach związanych z pracą nad Leksykonem.
Projekt „Leksykon getta łódzkiego” finansowany jest ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (projekt nr 11H 17 0226 85).
Informacje o spotkaniu
Wydarzenie odbędzie się w 24 kwietnia (czwartek) 2025 r. o godz. 17.00 w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego (Strefa Rossman).
Wydarzenie będzie transmitowane online.
Informacje: Centrum Badań Żydowskich im. Filipa Friedmana
