Współczesny rozrost miast
Miasta przekraczają nie tylko swoje lokalne granice środowiskowe, ale w miarę jak skupia się
w nich coraz większa część ludzkości i jej działalności gospodarczej, miasta mają coraz większy udział w przekraczaniu granic planetarnych. Z dziewięciu kluczowych wskaźników granic planetarnych, szczególnie mocno wywierają wpływ na zmianę klimatu, bioróżnorodność, nowe elementy w środowisku oraz zmiany w wykorzystaniu ziemi. Pośrednio wpływają też na zakwaszenie oceanów, degradację wód słodkich, aerozole atmosferyczne i przepływy biogeochemiczne. Wszystko to jest związane z aktywnością ludzi w miastach, która znajduje odzwierciedlenie w metabolizmie miast. Miasta funkcjonują dzięki zasobom pozyskiwanym w skali globalnej, podobnie jak w skali globalnej rozprzestrzeniają się wydalane przez nie zanieczyszczenia.
Miejski styl życia
Poza samymi miastami, w artykule autorzy zwracają też uwagę na miejski styl życia, który charakteryzuje coraz większą część ludzkości, również żyjącą poza miastami. Miejski styl życia przejawia się wysokim poziomem konsumpcji dóbr materialnych, marnotrawstwem zasobów, ale też coraz większym poczuciem oddzielenia od środowiska przyrodniczego. Miejski styl życia to zatem nie tylko konsumpcja (jej poziom i struktura), ale także znacznie szersze kwestie, takie jak wartości, światopogląd, postawy i zasoby.
Wszystkie te kwestie mają fundamentalne znaczenie z punktu widzenia zdrowia – zarówno zdrowia mieszkańców miast, jak i szerszej kategorii zdrowia publicznego i jeszcze szerszej – zdrowia planetarnego. Ze względu na te połączenia artykuł został opublikowany w wiodącym czasopiśmie, które zwraca szczególną uwagę na powiązania pomiędzy tymi różnymi wymiarami zdrowia.
Konieczność dewzrostu
Dewzrost odnosi się do zmian społecznych, które muszą towarzyszyć – znacznie częściej omawianym w kontekście globalnych wyzwań środowiskowych – rozwiązaniom technicznym. Te zmiany społeczne to przede wszystkim ograniczanie konsumpcji materialnej oraz zmiany postaw i światopoglądu. Konieczne jest dostrzeżenie szerszych powiązań pomiędzy konsumpcją a stanem środowiska, w tym globalnymi problemami środowiskowymi. Konieczne jest poszukiwanie rozwiązań mających na celu bardziej sprawiedliwy podział zasobów w skali globalnej, ukierunkowany na przezwyciężenie obecnych nierówności. Choć dewzrost omawiany jest przede wszystkim w kontekście krajów Globalnej Północy, miasta skupiają jak w soczewce problemy związane z nierównościami również na Globalnym Południu. Dewzrost jest więc ko
nieczny również w kontekście konsumpcji uprzywilejowanych elit w krajach Globalnego Południa.
Dewzrost dotyczy trzech kluczowych aspektów, które łączą miasta i miejski styl życia z granicami planety: ograniczenie produkcji i konsumpcji, połączenie ludzi i przyrody oraz włączenie natury (w większym stopniu) w projektowanie miast oraz w to, co jest wykorzystywane i konsumowane w miastach.
Artykuł dostępny jest na stronie czasopisma. Artykuł powstał w ramach projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (grant nr 2018/29/B/HS4/01042).
Materiał: prof. Jakub Kronenberg
Redakcja: CRW Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny UŁ
